Alan Turing

Διαπρεπής Άγγλος μαθηματικός, θεωρητικός της Λογικής, κρυπτογράφος και πρωτοπόρος στην ανάπτυξη της θεωρίας των υπολογιστών. Ο Turing έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης πληροφορικής, καθόρισε τα κριτήρια της τεχνητής νοημοσύνης, αποκωδικοποίησε τους μυστικούς κώδικες του γερμανικού στρατού (γεγονός που έσωσε εκατομμύρια ζωές και συνέβαλε να λήξει ταχύτερα ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος) και σχεδόν έλυσε ένα βιολογικό αίνιγμα στη μορφογένεση, το οποίο ακόμη παραμένει ανεξιχνίαστο για τους ερευνητές.

Μεγαλοφυΐα από παιδική ηλικία

Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ (Alan Mathison Turing) γεννήθηκε στη συνοικία Πάντιγκτον του Λονδίνου στις 23 Ιουνίου 1912. Ο πατέρας του ήταν υπάλληλος στη βρετανική αποικιοκρατική διοίκηση στην Ινδία κι επέστρεψε με τη σύζυγό του Έθελ στο Λονδίνο, επειδή ήθελαν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους στη Μεγάλη Βρετανία. Όμως, η δουλειά του πατέρα του απαιτούσε να βρίσκεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην Ινδία κι έτσι τα δύο παιδιά του ζεύγους Turing μεγάλωσαν με φίλους της οικογένειας στην Αγγλία, προκειμένου να μην διακινδυνεύσει η υγεία τους στις αποικίες.
Στα 13 του αποκαλύφθηκε το ταλέντο του Alan Turing στα μαθηματικά, αν και τα γραπτά του χαρακτηρίζονταν από τους καθηγητές του «ακατάστατα και πρόχειρα».

Το 1928,

σε ηλικία 16 ετών, μελέτησε την εργασία του Άλμπερτ Αϊνστάιν και όχι μόνο την κατάλαβε, αλλά προεξέτεινε τα ερωτήματα του Αϊνστάιν για τους νόμους του Νεύτωνα για την κίνηση, σ’ ένα κείμενο το οποίο δεν δημοσιεύθηκε. Τα χρόνια εκείνα ανακαλύπτει την ομοφυλοφιλία του και ερωτεύεται ένα συμμαθητή του, ονόματι Κρίστοφερ Μόρκομ, ο οποίος όμως λίγους μήνες αργότερα πεθαίνει από βοοειδή φυματίωση, μετά από κατανάλωση μολυσμένου γάλακτος αγελάδας. Η απώλεια αυτή κλονίζει την πίστη του. Τον οδηγεί στον αθεϊσμό και στην πεποίθηση ότι όλα τα φαινόμενα έχουν υλιστική βάση.

Μετά το σχολείο

Ο Turing γίνεται δεκτός στο Βασιλικό Κολλέγιο (King’s College) του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, όπου σπουδάζει μαθηματικά, με καθηγητές, μεταξύ άλλων, τον μαθηματικό και οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέινς και τον συγγραφέα Ε. Μ. Φόρστερ. Το 1936 δημοσιεύει την πραγματεία «On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem», που αναγνωρίζεται ως το λαμπρότερο έργο του. Στο άρθρο αυτό αποδεικνύει ότι υπάρχουν ορισμένα μαθηματικά προβλήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν δια μιας σταθεράς, καθορισμένης διεργασίας, την οποία χαρακτήριζε ως διεργασία που μπορεί να εκτελεστεί από αυτόματη μηχανή. Αποδείκνυε, ακόμη, τη δυνατότητα κατασκευής μιας μηχανής γενικής χρήσης («Μηχανή Turing»), η οποία, καταλλήλως προγραμματιζόμενη, θα μπορούσε να εκτελέσει το έργο οποιασδήποτε κατασκευασμένης για την επίλυση ειδικών προβλημάτων μηχανής. Αυτή ιδέα μια μηχανής γενικής χρήσης αποτέλεσε τη θεωρητική βάση για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του ’40.

το 1938,

Ο Turing συνέχισε τις σπουδές του στα Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στις ΗΠΑ και αναγορεύτηκε διδάκτορας μαθηματικών, με τη διατριβή «Systems of Logic Based on Ordinals», υπό την επίβλεψη του καθηγητή Αλόνζο Τσερτς. Με την αποφοίτησή του δέχτηκε τη θέση του καθηγητή μαθηματικής λογικής που του προσφέρθηκε στο King’s College, όπου και θα μπορούσε να είχε παραμείνει, αν δεν μεσολαβούσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η εφεύρεση της «μηχανής Turing».

Η δράση του στον πόλεμο

Την Άνοιξη του 1940 προσέφερε τις υπηρεσίες του στη Σχολή Κωδίκων και Κρυπτογραφίας της βρετανικής κυβέρνησης, σε μια περίοδο που ο πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ βρισκόταν στα πρόθυρα απελπισίας. Οι Γερμανοί είχαν σπάσει τον αγγλικό κώδικα μετάδοσης σημάτων και με τις πληροφορίες που αποσπούσαν βύθιζαν τα πλοία του βρετανικού ναυτικού το ένα μετά το άλλο. Ο Turing ενσωματώθηκε γρήγορα στην ομάδα και με την καθοριστική συνεισφορά του αποκρυπτογραφήθηκε ο κώδικας Enigma της Λουφτβάφε. Έτσι, εξουδετερώθηκε ο ραδιοφάρος  Knickebein, που κατηύθυνε τα γερμανικά βομβαρδιστικά στην Αγγλία.

Κάθε φορά που οι Γερμανοί τροποποιούσαν τους κωδικούς επικοινωνίας, ο Turing τους αποκρυπτογραφούσε ολοένα και με μεγαλύτερη ευχέρεια. Έτσι, ο Τσόρτσιλ μάθαινε τα πάντα για τις επικείμενες κινήσεις των αντιπάλων του, για τα σχέδια εναντίον της Ελλάδας, ακόμη και για την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Ο ρόλος του Turing, όμως, ο οποίος για λόγους εθνικής ασφάλειας αναγνωρίστηκε πολύ μετά τον θάνατό του, υπήρξε καθοριστικός, τόσο για το σπάσιμο του κώδικα «Enigma», όσο και για τον σχεδιασμό ενός πρωτόγονου (για τα σημερινά δεδομένα) ηλεκτρονικού υπολογιστή, που αποκωδικοποιούσε με μεγάλη ταχύτητα τις επικοινωνίες των ναζιστών στον Ατλαντικό.

Η Γέννηση της Επιστήμης των Υπολογιστών

Το 1945,

μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, προσελήφθη στο νεοϊδρυθέν Τμήμα Μαθηματικών του Βρετανικού Εργαστηρίου Φυσικής στο Λονδίνο, όπου του δόθηκε η δυνατότητα να κατασκευάσει την πρώτη αληθινή «μηχανή Turing», την ονομαζόμενη ACE (Automatic Computing Engine). Γρήγορα, όμως, ανακάλυψε, προς μεγάλη δυστυχία του, ότι η γραφειοκρατία και οι αλλεπάλληλες αναβολές θα στέκονταν εμπόδιο στην πραγματοποίηση των ιδεών του και αποφάσισε να αποχωρήσει και να επιστρέψει στο Κέιμπριτζ.

Το 1948,

εγκαταστάθηκε στο Μάντσεστερ, δεχόμενος πρόταση του τοπικού πανεπιστημίου για την κατασκευή ενός υπολογιστή, όπως τον περιέγραφε ο ίδιος σ’ ένα δημοσίευμά του το 1939. Ήταν ο MADAM, όπως τον αποκάλεσε ο Τύπος (Manchester Automatic Digital Machine), ο υπολογιστής με τη μεγαλύτερη χωρητικότητα μνήμης εκείνη την εποχή. Οι προσπάθειές του για την κατασκευή των πρώτων υπολογιστών και την ανάπτυξη των πρώτων μεθόδων προγραμματισμού υπήρξαν κεφαλαιώδους σημασίας. Υποστήριξε, επίσης, σθεναρά τη θεωρία ότι μπορούσαν να κατασκευαστούν υπολογιστές με ικανότητα σκέψης. Οι δημοσιεύσεις του έτυχαν ευρείας αναγνώρισης και αποτέλεσαν το θεμέλιο της έρευνας για την τεχνητή νοημοσύνη.

Λάτρης της βιολογίας, ο Turing θα εφαρμόσει το μαθηματικό του ταλέντο στη μορφογένεση, δηλαδή πώς τα ζώα και τα φυτά αναπτύσσουν ορισμένα μοντέλα μορφών, όπως οι ρίγες της ζέβρας ή οι κηλίδες της αγελάδας, θεωρίες οι οποίες ακόμη απασχολούν τους βιολόγους. Το 1952 ο Turing θα δημοσιεύσει το πρώτο μέρος της εργασίας του για τη μορφογένεση, η οποία θα παραμείνει ημιτελής.

To 1952,

Στο Μάντσεστερ, ύστερα από ληστεία στο σπίτι όπου κατοικούσε, ομολόγησε στην αστυνομία ότι διατηρούσε ερωτική σχέση με έναν από τους υπόπτους του εγκλήματος, ονόματι Άρνολντ Μάρεϊ. Οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις την εποχή εκείνη θεωρούνταν έγκλημα στη Μεγάλη Βρετανία και ο Turing δικάστηκε και βρέθηκε ένοχος. Γλίτωσε τη φυλακή, αλλά υποβλήθηκε σε σειρά εμβολιασμών με ορμόνες οιστρογόνων, που σκόπευαν να «καταστείλουν» τις επιθυμίες του, με αποτέλεσμα να αναπτύξει γυναικομαστία και να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης. «Μεγαλώνει το στήθος μου» έλεγε τρομαγμένος σ’ έναν φίλο του.

Ο θάνατός του

Στις 7 Ιουνίου 1954, ο Alan Turing βρέθηκε νεκρός στο κρεβάτι του. Στο κομοδίνο υπήρχε ακουμπισμένο ένα μισοφαγωμένο μήλο, επαλειμμένο με κυάνιο. Ήταν μόλις 41 ετών. Λέγεται ότι η γνωστή εταιρεία πληροφορικής Apple διάλεξε ως λογότυπό της ένα μισοφαγωμένο μήλο για να αποτίσει φόρο τιμής σε αυτή τη διάνοια της πρώιμης επιστήμης της Πληροφορικής.

Ο Turing υπήρξε μια εκκεντρική προσωπικότητα στη συντηρητική αγγλική κοινωνία των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Ήταν εσωστρεφής, άθεος, δεινός μαραθωνοδρόμος (ένας τραυματισμός στο ισχίο τον απέκλεισε από τη βρετανική Ολυμπιακή ομάδα του 1948), εργαζόταν εκ θεμελίων (αγνοώντας την εργασία των προκατόχων του), δεν έκρυβε την ομοφυλοφιλία του και ούτε σεβόταν τα αυστηρά επιστημονικά «σύνορα» της εποχής του (όντας ένας «καθαρός» μαθηματικός, που εισέβαλε στα πεδία της μηχανικής και της ηλεκτρονικής).

 

Η αυξανόμενη απομόνωσή του, το δικαστικό σκάνδαλο, η αυτοκτονία του και το γεγονός ότι δεν κατάφερε ποτέ να επιβραβευθεί για το έργο του, το οποίο στο πλαίσιο του «Ψυχρού Πολέμου» ήταν σε μεγάλο μέρος του χαρακτηρισμένο ως απόρρητο, άφησαν τον ίδιο και το έργο του στη σκιά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Συγγνώμη Alan Turing

Από το 1966 δίνεται το βραβείο Turing σε έναν διακεκριμένο επιστήμονα κάθε έτος, βραβείο που θεωρείται το αντίστοιχο του βραβείου Νόμπελ στον χώρο της πληροφορικής. Το 2009 ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν δήλωσε συγγνώμη δημοσίως για την συμπεριφορά του κράτους προς τον Turing, αναγνωρίζοντας παράλληλα την συμβολή του στον τομέα της πληροφορικής.

«Το παιχνίδι της μίμησης»: Η ιστορία του Turing στη μεγάλη οθόνη

Ο Νορβηγός Μόρτεν Τίλντουμ («Κυνηγοί Κεφαλών») μεταφέρει στο σινεμά το διάσημο βιβλίο του Αντριου Χότζες: «Alan Turing: Το Αίνιγμα» και δίνει στον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς τον ρόλο-εισιτήριο για τα Όσκαρ. Η ταινία προβάλλεται αυτόν τον καιρό στους κινηματογράφους.